1395/07/26 23:32
آزاد ماهیان Salmonidae :
خانواده آزاد ماهيانsalamonidae تحت عنوان ماهيان سرد آبي شناسايي مي شوند كه در ميانگين حرارتي 7 تا 17 درجه سانتيگراد به خوبي رشد مي كنند و مشتمل بر ماهيان آب شيرين و ماهيان مهاجر موجود در نيم كره شمالي مي باشند.
امروزه گونه هاي مختلف ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان مي باشند پرورش داده مي شود. گوشت اين ماهيان بسيار لذيذ بوده و از نظر اقتصادي از جمله ماهيان با ارزش خوراكي محسوب مي گردند.
اغلب گونه هاي مختلف آزاد ماهيان در اين دسته جاي گرفته تقريبا بيشتر انواع اين ماهيان به منظور حفظ ذخاير منابع آبي صيد ورزشي توليد گوشت تكثير و پرورش داده مي شوند.
از اختصاصات ويژه اين ماهيان وجود دندان در دهان فلسهاي ريز نقره فام دهاني نسبتا بزرگ ، باله مخرجي كوتاه، يك باله چربي كوچك، در روي ساقه دمي همو سرك است.
خصوصیات :
ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت می‌شود. از اینرو می‌توان با کشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد با اکسیژن فراوان زندگی می‌کنند و در پاییز و زمستان تخم ریزی می‌کنند.
در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط محلی ایجاد شده‌اند که از نظر شکل بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.
خانواده آزادماهیان به طور کلی ساکن نیمکره شمالی زمین هستند، اما به کلیه منابع سردآبی سطح کره خاکی معرفی مصنوعی شده اند. در محیط طبیعی، بخشهایی از عمر خود را در دریا و بخشی را در آب شیرین میگذرانند، برای تولید مثل به سمت رودخانه ها مهاجرت می کنند و برخی گونه ها بعد از تخمریزی می میرند ، سپس نوزادان از رودخانه به دریا رفته و همانند والدین در سن بلوغ به رود برمیگردند و این سیکل ادامه می یابد. آزاد ماهیان در بعضی گونه ها تا دو متر طول پیدا می کنند و از لحاظ اقتصادی بسیار ارزشمندند
قزل آلای چینوک « Oncorhynchus tschawytscha »
قزل آلای صورتی « Oncorhynchus gorbuscha »
آزاد ماهی اقیانوس اطلس « Salmo salar»
قزل آلای بروک « Salvelinus fontinalis »
اين ماهيها در زمان نوزادي داراي نوارهايي تيره رنگ بر روي بدن خود هستند كه استتار بسيار مناسبي ايجاد ميكند .نوزاد اين ماهيها بر خلاف ساير ماهيهاي ديگر در زمان نوزادي تيره رنگ و در زمان بلوغ روشن تر گشته و نوارها كم كم ناپديد ميگردند. بويايي :
شايد همه فكر كنند كه دو سوراخ با درپوش كوچك تنها بيني اين موجود است ولي ، در سر اين ماهي سوراخهايي بسيار ريز وجود دارد كه به بويايي اين ماهي كمك شاياني ميكند هرچند كه مكانيسم بويايي اين ماهي بسيا رپيچيده است و مي تواند بوي هر موجودي در زير آب را با وجود جريان زياد آب احساس كند. با اینکه انتشار بود در محيط سرد با كندي همراه است ولي اين موجود با دارا بودن كانالهاي متعدد در هر سوراخ بيني ، بو را به محاصره در آورده و تماس عصبهاي بويايي را با آب بيشتر مي کند. پرزهاي حسي :
بر روي فك و آرواره ها آزاد ماهیان پرزهاي بسيار ريزي وجود دارد كه ميتوان از آنها با نام فاصله سنج ياد كرد كه كنترل ماهي را همچون موهاي صورت گربه كنترل ميكند با اين تفاوت كه قدرت مكش را با تعيين فاصله دقيق تا طعمه بررسي و بعد با تنظيم قدرت مكش گرداب آبي رابه سوي طعمه هدايت خواهد كرد. همچنین فاصله ماهي از كف را نيز ثابت خواهد كرد تا بر اثر جريانهاي تند سيلابي كه ديد وجود ندارد ماهي با اين سنگها و بستر برخورد نكند. خط جانبي :
در ميانه بدن ماهي از دم تا به سر ماهي خطي نازك و برجسته وجود دارد كه با دقت بيشتر منافذي بر روي آن مشاهده ميگردد. تعيين فاصله تا سطح آب ، احساس برخورد و عبور هر شيئي كه داراي ارتعاش باشد از وظایف اين خط كه به خط جانبي ماهي مشهور است. خط جانبی ، شنوايي در زير آب را نيز براي ماهي مقدور ميكند. اين خط به عنوان امواج سونار با ارسال و دريافت مانند مكان يابي قوي كه سرعت پردازش آن ميليونها بار سريعتر از پردازش قويترين كامپيوتر ها است حتي به عنوان غذا ياب نيز كاربرد دارد.تشخيص دماي آب و سختي و مسموميت آب نيز به عهده اين خط جانبی و عصبی است. چشم ماهي :
چشم قزل آلا به صورت محدب و داراي حسگر هاي بسيار حساس به نور بوده كه بر روي شبكيه چشم اين موجود تعبيه گشته اند. قدرت بينايي اين موجود از هر ماهي ديگري بيشتر است اما ديد بسيار خوبي چون اردك ماهي و سوف در شب ندارد ولي باكمي تابش مهتاب اين ماهي را به وحشي ترين موجود در زير آبهاي سرد تبديل خواهد كرد.حفره چشمي اين ماهي در سر در حالتي است كه زاويه صدوهفت درجه اي را پوشش ميدهد و اين به اين علت است كه حسگرهاي ديگري در زير فك عمل ديدن يا بهتر بگوييم احساس كردن را به عهده گرفته اند.فركانسهايي از نور را كه چشم انسان قادر به روئيت آنها نيست را دريافت ميكنند اين طول موج از نور براي هر موجود خشكي زي بجز پرندگان شكارچي خطر ناك و كور كننده است. اين ماهي تقريبا همه نوع رنگ را قادر به تشخيص است ولي هر رنگ را با قرمزي ملايم تري تركيب كرده و ميبيند.مثلا اگر يك پشه سفيد را در نظر بگيريد آن را به رنگ صورتي يا نارنجي خواهد ديد واين بدان علت است كه در زير آب خبري از اشعه مادون قرمز آنچنان كه در خشكي هست نيست. لذا اين تركيب رنگي باعث بهتر و صاف ديده شدن اشياء در زير آب ميگردد.اگر شما از عينك دودي پولاريزه استفاده كنيد و بعد رنگ اين عينك را كهربايي يا قهوه اي روشن انتخاب نماييد خواهيد ديد كه با رنگ قهوه اي ديدن زير آب و ماهي زير آب بسيار آسانتر خواهد شد. دم و باله ها :
شكل ظاهري دم و باله ها از اين ماهي يك فانتوم پر سرعت ساخته است .شكل باله دمي در هنگام حمله يا شناي آرام و سريع اين موجود تغيير مي يابد لذا جهت حمله باله تماما باز ميگردد تا ماهي را باسرعت زيادتري به جلو و براي يك لحظه براند در صورتي كه براي شناي آرام دم را تا جاي ممكن جمع ميكند.باله هاي دمي كه اغلب به عنوان محافظ از تخمها در زمان تخمگذاري است ولي وظيفه سكان هدايت اين موجود را بر عهده دارد .باله كمري نيز تعيين فاصله از سطح آب و كنترل تعادل افقي ماهي را بر عهده دارد و گاهي همراه با پوشش آبششها جهت ترساندن مهاجمان از آن استفاده ميكند. باله اي شكمي ماهي را در هنگام شنا در خط مستقيم نگاه ميدارد و باله هاي سينه اي براي حركت به سمت عقب يا شناهاي مسافت كوتاه و تغيير ارتفاع ماهي و در كل كنترل جهت حركت در ماهي را دارد و قدرت مانور را زياد ميكند. دندانها :
در ماهي قزل آلا چهار نمونه دندان وجود دارد .1-دندانهاي نيش -2-دندانهاي نگهدارنده - 3-دندانهاي زباني 4-دندانهاي آسيا
1-دندانهاي نيش در لبه خارجي آرواره ها وجود دارد كه اولين دندانهاي قابل ديدن هستند و از همه بلند تر بوده و عمل گرفتن طعمه را بر عهده دارند.
2-دندانهاي نگهدارنده : اين دندانها در سقف دهان ماهي و بر روي لبه داخلي آبششها وجود دارد كه با عث نگه داشتن طعمه و ممانعت از خروج آن از دهان ميكنند.
3-دندانهاي زباني: بر روي زمان اين ماهي دندانهايي منحني وجود دارد كه به سمت داخل است و همچون زبان انسان هدايت طعمه را به عهده دارد با اين تفاوت كه قتل نهايي طعمه بر عهده اين زبان است.
4-دندانهاي آسيا : در منطقه گلوي اين ماهي دندانهايي پهن و با زبري نرم وجود دارند كه عمل آسيا و له كردن غذا را بر عهده دارند منافذ پوستي در سر :
اين منافذ همان طور كه گفته شد داراي حسگر هايي پيشرفته هستند و شايد عملا حس ششم ماهي را قابل لمس نموده است . اين منافذ قدرت تشخيص كوچكترين فعاليتهاي الكتريكي موجودات را دارد. رنگدانه هاي پوستي :
اين رنگدانه ها كه رنگ پوست را تشكيل ميدهند همچون آفتاب پرست قدرت تغيير دارند لذا به استتار ماهي كمك ميكنند. تغيير رنگ ماهي در هنگام صيد و مرگ دلالت بر اين نكته دارد.حال ماهي براي آمدن بر روي سطح از غلظت اين رنگها ميكاهد تا قابل ديدن نشود و هنگامي كه در كنار سنگي پناه ميگيرد رنگ خود را مطابق با صخره ميكند.اين موجود كنترل كاملي بر روي رنگ خود دارد. تفاوت نر و ماده :
تفاوتهاي ظاهري زيادي در ماده و نوع نر آن وجود دارد ولي به طور كل :
باله چربي : باله چربي در نوع نر كمي بلند تر و كمچربي تر است
باله كمري :درنوع نر باله كمري بلند تر و شل تر است
اندازه : ماهي ماده از نظر طول و جثه بزرگتر از نوع نر است
باله مخرجي : در نوع نر باله مخرجي گرد است و فاقد خار ولي در نوع ماده جهت حفاظت از تخمها باله مخرجي داراي يك خار است.
سر : سر ماهي نر نسبتا كوچكتر و شكلي گرد دارد و گاهي تحدبي بر روي پيشاني دارد ولي در نوع ماده آن قسمت پيشاني صاف و سري كشيده و نوك تيز دارد گونه ها و زیرگونه های خانواده آزاد ماهیان در ایران عبارتند از: قزل آلای رنگین کمان(Oncorhynchus mykiss)
سفید ماهی (Coregonus lavaretus)»» با ماهی سفید اشتباه نشود!
رنگ اين ماهي در كل زرد متمايل به طلايي است و رنگ آن در پشت زيتوني روشن مايل به قهوه اي است و پهلوها زرد متمايل به طلايي است و به سمت شكم متمايل به سفيد تا سفيد است.
خانواده آزاد ماهيانsalamonidae تحت عنوان ماهيان سرد آبي شناسايي مي شوند كه در ميانگين حرارتي 7 تا 17 درجه سانتيگراد به خوبي رشد مي كنند و مشتمل بر ماهيان آب شيرين و ماهيان مهاجر موجود در نيم كره شمالي مي باشند.
امروزه گونه هاي مختلف ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان مي باشند پرورش داده مي شود. گوشت اين ماهيان بسيار لذيذ بوده و از نظر اقتصادي از جمله ماهيان با ارزش خوراكي محسوب مي گردند.
اغلب گونه هاي مختلف آزاد ماهيان در اين دسته جاي گرفته تقريبا بيشتر انواع اين ماهيان به منظور حفظ ذخاير منابع آبي صيد ورزشي توليد گوشت تكثير و پرورش داده مي شوند.
از اختصاصات ويژه اين ماهيان وجود دندان در دهان فلسهاي ريز نقره فام دهاني نسبتا بزرگ ، باله مخرجي كوتاه، يك باله چربي كوچك، در روي ساقه دمي همو سرك است.
ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت می‌شود. از اینرو می‌توان با کشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد با اکسیژن فراوان زندگی می‌کنند و در پاییز و زمستان تخم ریزی می‌کنند.
در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط محلی ایجاد شده‌اند که از نظر شکل بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.
خانواده آزادماهیان به طور کلی ساکن نیمکره شمالی زمین هستند، اما به کلیه منابع سردآبی سطح کره خاکی معرفی مصنوعی شده اند. در محیط طبیعی، بخشهایی از عمر خود را در دریا و بخشی را در آب شیرین میگذرانند، برای تولید مثل به سمت رودخانه ها مهاجرت می کنند و برخی گونه ها بعد از تخمریزی می میرند ، سپس نوزادان از رودخانه به دریا رفته و همانند والدین در سن بلوغ به رود برمیگردند و این سیکل ادامه می یابد. آزاد ماهیان در بعضی گونه ها تا دو متر طول پیدا می کنند و از لحاظ اقتصادی بسیار ارزشمندند
گونه های معروف آزاد ماهیان در جهان عبارتند از:
قزل آلای کیتا « Oncorhynchus keta »
قزل آلای چینوک « Oncorhynchus tschawytscha »
قزل آلای بروک « Salvelinus fontinalis »
قزل آلا
| ماهی قزل‌آلا یا trout از نوع ماهی‌های سردآبی و از خانواده ماهيان آزاد است و در زیرگروه ماهی های آزاد جای گرفته و از گرانبهاترين ماهيان ورزشي بشمار ميروند. اين ماهي هوش و ظرافت و زيبايي اين ماهي قابل تحسين است اما قدرت و جنگجويي وصف ناپذير اين ماهي او را از ديگر گونه ها متمايز ميسازد . دارای بدنی فشرده و داری باله دمی بزرگتر از ماهی آزاد است. ساقه دمی آن مرتفع، سر کند و قسمت خارجی باله دمی تقریباً صاف است. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی ۱۹ - ۱۴ عدد و بطور متوسط حدود ۱۶ عدد می‌باشد. تعداد خارهای اولین کمان آبشش بین ۵ - ۲ عدد است که به شکل شمشیر بوده و در پایین به شکل دکمه درآمده‌اند. حداکثر طول بدن ماهی قزل آلا ۱۴۰ سانتیمتر و وزن آن تقریباً به ۵ کیلوگرم می‌رسد. ماهیان قزل آلا به هنگام ورود به رودخانه جهت جفت‌گیری و تخم ریزی لباس عروسی زیبایی به تن می‌کنند. تخم ریزی آنها بین ماههای بهمن و اسفند است. تعداد تخمها حدود ۱۰ هزار عدد است که تقریباً برای هر کیلوگرم و وزن بدن ماهی ماده ۱۵۰۰ عدد تخم برآورد می‌شود. بیشتر ماهیان بالغ نر و ماده بعد از تخم ریزی زنده مانده و در سال بعد برای تخم ریزی مجدداً وارد آب رودخانه می‌شوند. لارو این ماهی به‌وسیله نوارهای تیره رنگ با نقطه‌های قرمز زیاد مشخص می‌شوند. بچه ماهیان ۵ - ۱ سال در آب شیرین زندگی می‌کنند که در شمال اروپا این مدت به ۵ سال می‌رسد. هنگامی که طول آنها به ۲۵ - ۱۵ سانتیمتر رسید وارد آب شور شده و بیشتر در ساحل دریا بسر می‌برند. مشخصات بارز اين ماهيها داشتن باله چربي است كه به سختي ميتوان به آن گفت باله و البته بدن دوكي شكل اين ماهي را نيز نبايد از ياد برد زيرا اين ماهي بابدن و شكل ظاهري خود ميتواند آبي با فشار و سرعت هفتاد كيلومتر بر ساعت را بشكافد و مسير خود را طي نمايد آرواره اين ماهي مركب از دو آرواره است بشكلي كه دهان اين ماهي در دو مرحله باز ميشود تا بتواند طعمه هاي بزرگتري را ببلعد هر چند كه آرواره این ماهی و اردک ماهی شكلي مركب دارد ولي تر كيب اين دو آرواره متفاوت است. اين ماهيها به دليل اين كه گوشتخوار هم هستند ولي معده كوتاهتري نسبت به ماهيهاي گوشتخوار دارند به جبران اين نقصان زوائدي كرم مانند در اطراف روده دارند كه با ترشح آنزيمها به هزم غذا كمك مي كند. فك بالايي و پائيني اين ماهي داراي يك رديف دندان تيز بوده كه در قسمت داخلي دهان اين ماهي اين دندانها بيشتر شده و به حالت پرز سخت و تيز تبديل ميگردند و البته اين ماهي بر روي زبان خود داراي چند رديف دندان بلند تر است.اين ماهي معرف آبهاي تميز و پر اكسيژن است و تمام گونه اين ماهي شوري آب دريا را ميتواند تحمل كند بينايي در اين نوع از ماهيها بسيار قوي بوده و بدين سان است كه با وجود آب خروشان و پر حباب تا فاصله هشت متري خارج آب را از عمق نيم متري مي بيند لذا براي صيد اين ماهي بايد حداقل فاصله دومتري با لب آب را رعايت كرد |
قزل آلای رنگین کمان، یکی از سه گونه خانواده آزاد ماهیان (Salmonidae) حاضر در ایران می باشد، و گونه ایست که بصورت مصنوعی در آبهای ایران وارد شده و گسترش پیدا نموده است.
قزل آلای خال قرمز و ماهی آزاد دریای خزر ، زیر گونه های یک گونه(Salmo trutta) هستند که به قزل آلای قهوه ای معروف است.
اين نوع ماهي ها در ايران به سه دسته تقسيم مي گردند كه هر كدام نيز به چند دسته از نوع نژاد و شكل ظاهري تقسيم مي گردند
دوران نوزادي :اين نوع ماهي ها در ايران به سه دسته تقسيم مي گردند كه هر كدام نيز به چند دسته از نوع نژاد و شكل ظاهري تقسيم مي گردند
اين ماهيها در زمان نوزادي داراي نوارهايي تيره رنگ بر روي بدن خود هستند كه استتار بسيار مناسبي ايجاد ميكند .نوزاد اين ماهيها بر خلاف ساير ماهيهاي ديگر در زمان نوزادي تيره رنگ و در زمان بلوغ روشن تر گشته و نوارها كم كم ناپديد ميگردند. بويايي :
شايد همه فكر كنند كه دو سوراخ با درپوش كوچك تنها بيني اين موجود است ولي ، در سر اين ماهي سوراخهايي بسيار ريز وجود دارد كه به بويايي اين ماهي كمك شاياني ميكند هرچند كه مكانيسم بويايي اين ماهي بسيا رپيچيده است و مي تواند بوي هر موجودي در زير آب را با وجود جريان زياد آب احساس كند. با اینکه انتشار بود در محيط سرد با كندي همراه است ولي اين موجود با دارا بودن كانالهاي متعدد در هر سوراخ بيني ، بو را به محاصره در آورده و تماس عصبهاي بويايي را با آب بيشتر مي کند. پرزهاي حسي :
بر روي فك و آرواره ها آزاد ماهیان پرزهاي بسيار ريزي وجود دارد كه ميتوان از آنها با نام فاصله سنج ياد كرد كه كنترل ماهي را همچون موهاي صورت گربه كنترل ميكند با اين تفاوت كه قدرت مكش را با تعيين فاصله دقيق تا طعمه بررسي و بعد با تنظيم قدرت مكش گرداب آبي رابه سوي طعمه هدايت خواهد كرد. همچنین فاصله ماهي از كف را نيز ثابت خواهد كرد تا بر اثر جريانهاي تند سيلابي كه ديد وجود ندارد ماهي با اين سنگها و بستر برخورد نكند. خط جانبي :
در ميانه بدن ماهي از دم تا به سر ماهي خطي نازك و برجسته وجود دارد كه با دقت بيشتر منافذي بر روي آن مشاهده ميگردد. تعيين فاصله تا سطح آب ، احساس برخورد و عبور هر شيئي كه داراي ارتعاش باشد از وظایف اين خط كه به خط جانبي ماهي مشهور است. خط جانبی ، شنوايي در زير آب را نيز براي ماهي مقدور ميكند. اين خط به عنوان امواج سونار با ارسال و دريافت مانند مكان يابي قوي كه سرعت پردازش آن ميليونها بار سريعتر از پردازش قويترين كامپيوتر ها است حتي به عنوان غذا ياب نيز كاربرد دارد.تشخيص دماي آب و سختي و مسموميت آب نيز به عهده اين خط جانبی و عصبی است. چشم ماهي :
چشم قزل آلا به صورت محدب و داراي حسگر هاي بسيار حساس به نور بوده كه بر روي شبكيه چشم اين موجود تعبيه گشته اند. قدرت بينايي اين موجود از هر ماهي ديگري بيشتر است اما ديد بسيار خوبي چون اردك ماهي و سوف در شب ندارد ولي باكمي تابش مهتاب اين ماهي را به وحشي ترين موجود در زير آبهاي سرد تبديل خواهد كرد.حفره چشمي اين ماهي در سر در حالتي است كه زاويه صدوهفت درجه اي را پوشش ميدهد و اين به اين علت است كه حسگرهاي ديگري در زير فك عمل ديدن يا بهتر بگوييم احساس كردن را به عهده گرفته اند.فركانسهايي از نور را كه چشم انسان قادر به روئيت آنها نيست را دريافت ميكنند اين طول موج از نور براي هر موجود خشكي زي بجز پرندگان شكارچي خطر ناك و كور كننده است. اين ماهي تقريبا همه نوع رنگ را قادر به تشخيص است ولي هر رنگ را با قرمزي ملايم تري تركيب كرده و ميبيند.مثلا اگر يك پشه سفيد را در نظر بگيريد آن را به رنگ صورتي يا نارنجي خواهد ديد واين بدان علت است كه در زير آب خبري از اشعه مادون قرمز آنچنان كه در خشكي هست نيست. لذا اين تركيب رنگي باعث بهتر و صاف ديده شدن اشياء در زير آب ميگردد.اگر شما از عينك دودي پولاريزه استفاده كنيد و بعد رنگ اين عينك را كهربايي يا قهوه اي روشن انتخاب نماييد خواهيد ديد كه با رنگ قهوه اي ديدن زير آب و ماهي زير آب بسيار آسانتر خواهد شد. دم و باله ها :
شكل ظاهري دم و باله ها از اين ماهي يك فانتوم پر سرعت ساخته است .شكل باله دمي در هنگام حمله يا شناي آرام و سريع اين موجود تغيير مي يابد لذا جهت حمله باله تماما باز ميگردد تا ماهي را باسرعت زيادتري به جلو و براي يك لحظه براند در صورتي كه براي شناي آرام دم را تا جاي ممكن جمع ميكند.باله هاي دمي كه اغلب به عنوان محافظ از تخمها در زمان تخمگذاري است ولي وظيفه سكان هدايت اين موجود را بر عهده دارد .باله كمري نيز تعيين فاصله از سطح آب و كنترل تعادل افقي ماهي را بر عهده دارد و گاهي همراه با پوشش آبششها جهت ترساندن مهاجمان از آن استفاده ميكند. باله اي شكمي ماهي را در هنگام شنا در خط مستقيم نگاه ميدارد و باله هاي سينه اي براي حركت به سمت عقب يا شناهاي مسافت كوتاه و تغيير ارتفاع ماهي و در كل كنترل جهت حركت در ماهي را دارد و قدرت مانور را زياد ميكند. دندانها :
در ماهي قزل آلا چهار نمونه دندان وجود دارد .1-دندانهاي نيش -2-دندانهاي نگهدارنده - 3-دندانهاي زباني 4-دندانهاي آسيا
1-دندانهاي نيش در لبه خارجي آرواره ها وجود دارد كه اولين دندانهاي قابل ديدن هستند و از همه بلند تر بوده و عمل گرفتن طعمه را بر عهده دارند.
2-دندانهاي نگهدارنده : اين دندانها در سقف دهان ماهي و بر روي لبه داخلي آبششها وجود دارد كه با عث نگه داشتن طعمه و ممانعت از خروج آن از دهان ميكنند.
3-دندانهاي زباني: بر روي زمان اين ماهي دندانهايي منحني وجود دارد كه به سمت داخل است و همچون زبان انسان هدايت طعمه را به عهده دارد با اين تفاوت كه قتل نهايي طعمه بر عهده اين زبان است.
4-دندانهاي آسيا : در منطقه گلوي اين ماهي دندانهايي پهن و با زبري نرم وجود دارند كه عمل آسيا و له كردن غذا را بر عهده دارند منافذ پوستي در سر :
اين منافذ همان طور كه گفته شد داراي حسگر هايي پيشرفته هستند و شايد عملا حس ششم ماهي را قابل لمس نموده است . اين منافذ قدرت تشخيص كوچكترين فعاليتهاي الكتريكي موجودات را دارد. رنگدانه هاي پوستي :
اين رنگدانه ها كه رنگ پوست را تشكيل ميدهند همچون آفتاب پرست قدرت تغيير دارند لذا به استتار ماهي كمك ميكنند. تغيير رنگ ماهي در هنگام صيد و مرگ دلالت بر اين نكته دارد.حال ماهي براي آمدن بر روي سطح از غلظت اين رنگها ميكاهد تا قابل ديدن نشود و هنگامي كه در كنار سنگي پناه ميگيرد رنگ خود را مطابق با صخره ميكند.اين موجود كنترل كاملي بر روي رنگ خود دارد. تفاوت نر و ماده :
تفاوتهاي ظاهري زيادي در ماده و نوع نر آن وجود دارد ولي به طور كل :
باله چربي : باله چربي در نوع نر كمي بلند تر و كمچربي تر است
باله كمري :درنوع نر باله كمري بلند تر و شل تر است
اندازه : ماهي ماده از نظر طول و جثه بزرگتر از نوع نر است
باله مخرجي : در نوع نر باله مخرجي گرد است و فاقد خار ولي در نوع ماده جهت حفاظت از تخمها باله مخرجي داراي يك خار است.
سر : سر ماهي نر نسبتا كوچكتر و شكلي گرد دارد و گاهي تحدبي بر روي پيشاني دارد ولي در نوع ماده آن قسمت پيشاني صاف و سري كشيده و نوك تيز دارد گونه ها و زیرگونه های خانواده آزاد ماهیان در ایران عبارتند از: قزل آلای رنگین کمان(Oncorhynchus mykiss)
قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta fario)
ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius)»» در واقع ماهی آزاد نیست، ولی به این نام رایج است. 
گونه قزل آلاي خال قرمز:
اين ماهي محبوبترين ماهي قابل صيد در بين ورزشكاران است و تيره اي از آن بومي ايران و بقيه از دانمارك و سوئد بصورت لارو وارد ايران گشته اندرنگ اين ماهي در كل زرد متمايل به طلايي است و رنگ آن در پشت زيتوني روشن مايل به قهوه اي است و پهلوها زرد متمايل به طلايي است و به سمت شكم متمايل به سفيد تا سفيد است.
